आज्जी-आजोबांची डायरी: भाग २३

आज माझ्या बाबांचा वाढदिवस असल्याने आणि मी अशाप्रकारच्या सामाजिक कामाचा भाग होण्यामागे त्यांची खूप मोठी प्रेरणा असल्याने डायरीचा आजचा भाग बाबांना समर्पित आणि त्यानिमित्ताने बाबांच्या स्वभावाचे काही पैलू सांगायला मला आवडतील..

सर्वप्रथम बाबांना ७२व्या वाढदिवसानिमित्त अनेक हार्दिक शुभेच्छा. 

बाबांनी माझ्या लहानपणापासूनच मला वाचनाची गोडी निर्माण करण्यासाठी वेगवेगळ्या प्रकारची पुस्तकं मला आणून दिली. पण माझ्यावर सगळ्यात जास्त परिणाम करणारी पुस्तकं बाबांनी आणली ती सकाळ वृत्तपत्र समूहाचे माजी संपादक उत्तम कांबळे, म्हणजेच ज्यांची मी मानसकन्या आहे, त्या कांबळे काकांच्या सांगण्यावरून. 

'डायरी ऑफ ऍन फ्रँक' हे पुस्तक मला माझ्या चौदाव्या वाढदिवशी बक्षीस मिळालं. ज्यू कुटूंबाचा भाग असलेली ऍन वंशवादी हिटलरच्या विळख्यातुन निसटण्यासाठी दोन वर्षाइतक्या दीर्घ काळ आपल्या वडिलांच्या ऍमस्टरडॅम येथील ऑफिसच्या एका मजल्यावर आपल्या कुटुंबासहित लपून बसलेली होती, त्यांच्यासोबत अजूनही काही कुटुंबे होती. ह्या काळात तिला आपल्या बाराव्या वाढदिवशी मिळालेल्या डायरीत तिने आपल्या दैनंदिन आयुष्याची नोंद करायला सुरुवात केली आणि त्यावेळी तिचं वय तेरा होतं. वयाच्या चौदाव्या वर्षापर्यंत- तिची आणि तिच्या कुटुंबातील सदस्यांची छळछावणीत रवानगी होईपर्यंत तिने आपले लेखन सुरूच ठेवलेले होते. ह्या डायरीतील मला सगळ्यात अपील झालेला भाग म्हणजे ह्या कुटुंबाला जगण्यासाठी मदत करणारे जर्मन्स- ज्यांनी स्वतःचा जीव पणाला लावून हे काम केलं. ज्या दिवशी हे पुस्तक मला बक्षीस मिळालं, त्या दिवशीच मध्यरात्रीपर्यंत जागून मी ते वाचून काढलं आणि उरलेली रात्र रडत घालवली होती, हे अजूनही स्पष्ट आठवतं. 

मग बाबांच्याच सांगण्यावरून मी सकाळ वृत्तपत्रात या पुस्तकाचा सविस्तर परिचय पाठवला होता आणि तो छापूनही आला होता. मला वाचण्याइतकेच लिहायलाही प्रोत्साहन देणारे असे हे माझे बाबा.. त्यांच्यासोबत आईही तितकीच सहकार्य करत आलेली आहे. वाचन करत बसलेल्या आपल्या दोन्ही लेकींना कितीही मोठ्या घोड्या झाल्या, तरी तोंडात फळांचे घास ती कायम भरवत असते. आता तिच्या हातून खाणारी तोंडंही वाढलीत..(तिची नातवंडं)

असेच दुसरे एक पुस्तक- काळे गाणे- मरियम मकेबाची आत्मकथा. काळ्या माणसांवर कसे घोर अन्याय झाले आणि त्यातून राखेतील फिनिक्स पक्ष्याप्रमाणे बाहेर पडून प्रसिद्ध गायिका झालेल्या मरियमची हृदय पिळवटून टाकणारी आत्मकथा, ही सुद्धा मला त्याच दरम्यान वाचायला मिळाली, जेंव्हा माझं नाजूक भावविश्व आकाराला येत होतं.. 

अशा अनेक पुस्तकांमधून मला जगातील वेगवेगळ्या अनुभवांची आणि जाणिवांची दालनं खुली करून देण्यात आणि ती खुली केल्यावर स्वतःला लेखन आणि कवितेच्या स्वरूपात व्यक्त करायला उद्युक्त करण्यात बाबांचा खूप मोठा हातभार आहे. 

मी काहीही बोलले की तू लिही सकीना, असं बाबा मला सांगत असतात आणि मग मला लिहिण्याची प्रेरणा मिळते. 

वाचनाने माझ्या जाणीवा जशा जागृत झाल्या, तशाच बाबांमुळे माझ्यात अजूनही काही संवेदना आकाराला आल्या. ज्यामुळे आज मी माझा सिनियर केअर होममधला जॉब इतका समरसून करते आहे. 

आज्जी आजोबा ह्या समूहाविषयी बाबांना कायमच विशेष सॉफ्ट कॉर्नर वाटत आलेला आहे. माझ्या आजोबांना-नानांना म्हणजेच बाबांच्या बाबांना सोलापूरला भेटायला आम्ही कायम जात असू. नानांविषयी बाबांना अतिशय आदर.. नाना होतेही तसेच- आदर वाटावा असे. गणितात हुशार, कायम सुडोकु सोडवत बसलेले, सुवाच्य अक्षरात आम्हाला कायम पत्र लिहिणारे, लिहिलेल्या पत्रांना आठवणीने उत्तरं लिहिणारे. साध्या पिवळ्या पोस्टकार्डवर असो की निळ्या इनलँड लेटरवर, त्यांच्या पत्रांना कधीही जागा अपुरी पडत असल्याने रिकाम्या कॉर्नर्सवरही उभी वाक्य लिहून ते पत्र पूर्ण करणारे नाना, आमचा गणिताचा अभ्यासही घेत असत. 

नाना असो की माझ्या आईची आई, माझी अत्यंत लाडकी आज्जी, माझे बाबा ह्या जुन्या पिढीचा खास आदर तर करत असतच पण त्यांची मनापासून काळजीही घेत असत. बाबा नेहमी म्हणतात, माणूस गेल्यावर अश्रू ढाळण्यात काही अर्थ नाही, तो जिवंत असतांना त्याला वेळ द्या. बाबांनी हे नात्यातल्याच नाही तर इतरही आज्जी आजोबांसोबत पाळले आहे, आपल्या वर्तणुकीतून दाखवून दिले आहे कायम. 

मी जर्मनीला मास्टर्ससाठी येणार होते, तेंव्हा माझी ऍडमिशन पक्की झाल्यावर बाबा मला एकूणएक नातेवाईकांच्या भेटीसाठी धावत्या दौऱ्यावर घेऊन गेले होते. माझ्या एका काकांची- लाडक्या आप्पा काकाची तेंव्हा माझी शेवटची भेट झाली. मी बाबांच्या शब्दाला मान दिला नसता, तर आयुष्यभरासाठी मनाला रुखरुख लागून राहिली असती. तीच गोष्ट माझ्या एका काकूच्या बाबतीत, जिचं मागच्याच आठवड्यात निधन झालं. अशाच एका भारतवारीत बाबांनी मला सर्वांना भेटून यायला सांगितलं आणि तीच माझी माझ्या लाडक्या काकूची शेवटची भेट ठरली. 

जर्मनीत येण्यापूर्वी बाबांनी मला सांगितलं, आता तू विकसित देशात जाते आहेस, तर तुला आपल्या देशाविषयी, येथील गरिबीविषयी घृणा उत्त्पन्न होऊ देऊ नकोस. भरपूर एक्सपोजर मिळव, पण संवेदना कायम ठेव. पाय जमिनीवर असुदेत आणि तुला ते जीवन झेपलं नाहीतर फोर्सने राहू नकोस, ताबडतोब परत ये. आम्ही आहोतच तुझ्यासाठी इकडे. ते शब्द मला मोकळेपणाने जगण्यासाठी खूप दिलासा देणारे ठरले. 

बाबांनी लहानपणापासून मनावर काही गोष्टी बिंबविल्या आहेत, जसे, कधीही नोकरी पैसा मिळवणे, हा फोकस ठेवून शिकू नकोस, ज्ञान मिळवणे, या उद्देशाने शिक. भरपूर शिक आणि शिकत रहा. अशी कोणतीही कामं, ज्यातून फक्त पैसे हा आऊटपुट मिळतो पण कोणत्याही प्रकारची अर्थपूर्ण सेवा घडत नाही, त्या प्रकारची कामं करायला बाबांनी कायम विरोध केला. 

नॉट फेल्युअर बट लो एम इज क्राईम, हे वाक्य तर बाबा सतत ऐकवत. शिवाय शिक्षणाचे क्षेत्र निवडतांना जिकडे सगळे गर्दी करतात, तिकडे आपण न जाता आपण वेगळी क्षेत्रं आणि वाटा एक्सप्लोर कराव्यात, हे बाबांचे स्पष्ट मत आणि आग्रह होता. 

शिक्षण हे मातृभाषेतूनच मोकळेपणाने घेता येते आणि नीट समजते, हे बाबांचे मत आता जर्मनीत आपल्याच भाषेत सर्वोच्च पातळीवरील शिक्षण घेऊन जगातील प्रगत देशांमध्ये स्थान मिळवणाऱ्या जर्मन लोकांकडे बघितल्यावर प्रकर्षाने जाणवते आणि पटते. 

अनोळखी लोकांशी ओळख करून घेऊन बोलण्याची, मैत्री करण्याची विशेष आवड असलेल्या बाबांचा गुण माझ्यात उतरलेला असल्याने मला जर्मनीतील आज्जी आजोबांसोबत सहजपणे जुळवून घेता येते आहे, इतकेच नाही तर हे काम मनापासून आवडते आहे. 

बाबांविषयी सांगावे तितके पैलू कमीच आहेत.. पण थोडक्यात सांगायचे तर आज मी जी काही आहे, आणि जशी काही आहे, ती त्यांच्यामुळेच. 

अशा माझ्या लाडक्या बाबांना वाढदिवसानिमित्त पुन्हा एकदा खूप खूप हार्दिक शुभेच्छा आणि त्यांना निरामय दीर्घायुष्य लाभो ही मदर नेचरकडे- निसर्गदेवतेकडे प्रार्थना..

१८.०५.२०२०

~सकीना कुमुद-प्रमोद वागदरीकर