आज्जी-आजोबांची डायरी: भाग १८

सिनियर केअर होममधल्या करोना स्टेटसविषयी, त्यांनी कसे सेफ्टी मेझर्स घेतलेले आहेत आणि घेत आहेत, याविषयी लिहिले आहेच, आज थोडे बाहेरच्या जगाविषयी लिहिते.

खरं म्हणजे लॉकडाऊन सुरू व्हायच्या मोजून काही दिवस आधी माझा जॉब सुरू झालेला असल्याने तेच आता माझे जग झालेय. त्यामुळे बाहेरच्या जगाचे विशेष निरीक्षण आणि चिंतन माझ्याकडून घडलेले नाहीये. पण आता हा आठवडा घरी असल्याने त्याविषयी लिहिते.

विकिपेडियावरील माहितीनुसार जर्मनीत करोनाचा प्रवेश २७ जानेवारी २०२० या दिवशी झाला असून आत्तापर्यंतच्या करोनाबाधित रुग्णांची संख्या साधारणपणे १ लाख ५५ हजार आहे. बऱ्या झालेल्या लोकांची संख्या साधारणपणे १ लाख ३३ हजार आहे. करोना बळींची संख्या ५ हजार ७६० आहे.

मी राहते त्या जर्मनीतल्या हॅनोवर शहरात लॉकडाऊन सुरू झाल्यापासून सगळ्यात मोठा बदल घडला, तो रस्ते अचानकपणे ओस पडले. सिटी सेंटर, जे लोकांनी खचून भरलेले असायचे, तिथे चिटपाखरूही दिसेनासे झाले. मी स्वतः लॉकडाऊन काळात जॉब ते घर असे डोअर टू डोअर सोडता कुठेही गेलेले नाही, पण माझ्या ट्रॅमरूटवर हे सिटी सेंटर येत असल्याने झालेले बदल ताबडतोब नजरेस आले.

लॉकडाऊन डिक्लेअर व्हायच्या आधी आणि नंतरही मी ट्रॅमनेच कामावर जात होते आणि आताही जातेय, फरक इतकाच की तेव्हा पाऊण ट्रॅम भरलेली असायची आणि आता मोजून ४-५ लोक एकेका कंपार्टमेंटमध्ये दिसतात. सगळे एकमेकांपासून सुरक्षित अंतर ठेवून वावरतात. जर्मनीच्या सर्व शहरांमध्ये ट्रॅम नेटवर्क नाही, हॅनोवरमध्ये मात्र ते आहे आणि ते अतिशय सोयीचे आहे.

पूर्वी दर नऊ मिनिटांनी असलेल्या ट्रॅम्सची फ्रिक्वेन्सी मात्र सकाळी ९ ते संध्याकाळी ७ या दरम्यान दर १५ मिनीटांनी आणि बाकी वेळी दर अर्ध्या तासांनी, असा बदल गेल्या महिनाभरात झालेला आहे.

ट्रॅमचे तिकीट प्रत्येक स्टेशनवर असलेल्या तिकीट मशीनने काढता येते, किंवा पब्लिक ट्रान्सपोर्ट ऑफिसमधून जाऊन घेता येते.

पूर्वी ट्रॅमचे दरवाजे बटन दाबले की उघडत, आता ते सेटिंग बदलून आपोआप उघडण्याचे केले गेले आहे, जेणेकरून बोटाचाही स्पर्श पब्लिक प्लेसेसमध्ये लोकांना करावा लागू नये आणि संसर्ग टाळला जावा.

ट्रॅम ड्रायव्हरचे कंपार्टमेंट पूर्णपणे वेगळे आणि काचेची खिडकी असलेले असल्याने त्यात काही बदल झालेला नाही मात्र बसेसविषयी बातम्यांमध्ये कळले की ड्रायव्हर आणि पॅसेंजर्स यामध्ये प्लॅस्टिकचे पार्टिशन टाकलेले आहे. बसचे तिकीट ड्रायव्हर देत असतो, तर ते आता शक्य नसल्याने पब्लिक ट्रान्सपोर्ट ऑफिसमधून मल्टीपल सिंगल किंवा महिन्याचे, वर्षाचे तिकीट काढून प्रवास करता येतो.

गेला दीड महिना तिकीट काढले आहे की नाही, हे तपासायला कोणीही आल्याचे मला दिसलेले नाही.

कपड्यांची, शूजवगैरेची दुकानं सगळीच बंद आहेत आता. फक्त अत्यावश्यक सेवेची दुकानं उघडी आहेत, जसे खाद्यपदार्थ, घरात रोजच्या जगण्यासाठी लागणाऱ्या गोष्टी आणि मेडिकल स्टोअर्स.

करोनाच्या सुरुवातीच्या काळात आता लवकरच लॉकडाऊन जाहीर होऊन अनलिमिटेड काळ घरात घालवावा लागणार, या विषयाची माहिती ऍडव्हान्समध्ये समजलेल्या काही लोकांनी पॅनिक झोनमध्ये जाऊन टॉयलेट पेपर्स, तांदूळ, नॉर्मल तापमानात खूप दिवस चांगले राहू शकणाऱ्या डेअरी उत्पादनांचा घरात साठा करायला सुरुवात केल्याने ते सेक्शन्स एकदम रिकामे झाले.

बाकी कशाहीपेक्षा टॉयलेट पेपर्स नसणे, हे भयंकर पॅनिक निर्माण करणारे झाले. कारण इकडे हातांचा वापर करून खाणे आणि धुणे हे अनसिव्हीलाईज आणि अस्वच्छ असल्याचे लक्षण मानले जाते. ती सवय अनेक पिढ्यांपासून आता प्रगत देशांमध्ये बंद झालेली आहे. पेपरच्या वापरानंतर टॉयलेट वेट वाईप्स म्हणजेच सॅनिटाईझींग लिक्विड असलेले आणि पाण्यात विरघळू शकणारे पेपर यांचा वापर करून पुसणे आणि मग व्यवस्थित हात धुणे, असं बरेचजण करतात. काही जणांच्या घरात धुण्यासाठी वेगळे छोटे बेसिन बघितले आहे. त्याला टेलिफोन शॉवर जोडलेला असतो.

पब्लिक कमोडवर काही ठिकाणी वापरानंतर ती रिंग आपोआप सॅनिटाइज करण्याची सोय केलेली आहे, जिथे ती नाही, तिथे बसतांना बसण्याची रिंग टाकल्यावर बसण्याचा भाग टॉयलेट पेपर्सने बरेचजण कव्हर करतात. म्हणजे आधीच्या माणसाच्या स्किनवरील बॅक्टेरियाज आपल्या शरीरात जाण्यापासून रोखता येतील. अशाप्रकारे टॉयलेट पेपर्स हा आयुष्याचा अविभाज्य भाग आहे.

तुलनेने देशात नव्याने आलेल्या माझ्या काही अरबी आणि भारतीय फॅमिली फ्रेंड्सने मात्र आपापल्या देशांतून जेट स्प्रे आणून टॉयलेटमध्ये बसवण्याचे स्मार्ट काम केलेले आहे आणि आपले काही देशी मगाचाच वापर करत असल्याचे या निमित्ताने कळले, त्यामुळे त्यांच्याकडे याबाबतीत पॅनिक परिस्थिती निर्माण झाली नाही.

इकडे टॉयलेट पेपर या थीमवर भरपूर जोक्स सोशल मीडियावर आले या काळात. जसे "आपल्या मौल्यवान वस्तू कारमध्ये दिसेल, अशा ठेऊ नका. काच फोडून चोरीला जाण्याची भीती" आणि त्या सोबत टॉयलेट पेपर रोल कारच्या खिडकीतून दिसेल असा एक फोटो..

ह्याच दरम्यान माझ्या बॉसचा वाढदिवस होता तर त्यांना इतर गिफ्ट्ससोबत गंमत म्हणून सुंदर गिफ्ट पेपर मध्ये गुंडाळून टॉयलेट पेपर देण्यात आला.

टॉयलेट पेपर्सच्या किमती दुपटीने वाढल्या असून ज्या कंपन्या त्या बनवत, त्या कंपन्यांचे पेपर्स दिसेनासे झाले असून भलत्याच कंपन्यांचे दिसायला लागले अचानक.

सुरुवातीला चार लेयर्सचे १० टॉयलेट रोल्स उपलब्ध असत, नंतर रोल्सची आणि लेयर्सची संख्या कमी कमी होत गेली. जंग जंग पछाडूनही पेपर्स न मिळाल्याने माझी फिर्याद जवळच्या सुपरमार्केटच्या सेल्समनकडे मंडळी असता मला त्याच्याकडून टीप मिळाली, की टॉयलेट पेपर्स हवे असतील तर शॉप सुरू होतो, बरोब्बर त्यावेळी आलीस, तर मिळतील. मग त्यानंतर दुसऱ्या दिवशी मी ७ चा अलार्म लावून पळत शॉपमध्ये पोहोचले, तर मोजून ४ पॅकेट्स शिल्लक होते. प्रत्येक माणसाला एकेकच पॅकेट घेण्याची परवानगी दिली गेलेली होती. काउंटरवर असलेल्या प्रत्येक माणसाने बाकी सामानासोबत एकेक टॉयलेट पेपरचं पॅकेटही घेतलेलं होतं..

मागच्या आठवड्यापासून परिस्थिती निवळली आहे. आता पुन्हा टॉयलेट पेपर्स मुबलक प्रमाणात उपलब्ध झाल्याने लोकांनी सुटकेचा नि:श्वास सोडलेला आहे.

हॉटेल्स आणि रेस्टॉरंट्स बंद आहेत, फक्त काही पार्सल सेवा उपलब्ध आहेत, मात्र त्यांना विशेष ऑर्डर्स मिळत नाहीयेत.

सुपरमार्केट्स आणि पोस्ट ऑफिसमध्येही प्लॅस्टिकचे पार्टीशन्स टाकूनच सर्व्हिस दिली जाते आहे.

सर्कस आणि थिएटर्स यांचे शोज कॅन्सल झालेले आहेत. लायब्ररीज बंद आहेत.

बागा ओस पडलेल्या आहेत. माझ्या परिसरातली मुलं आपापल्या घरातील गार्डन्समध्ये किंवा बिल्डिंगमधील ओपन स्पेसमध्ये २ ते ३ जणांच्या ग्रुपमध्ये किंवा एकेकटी खेळतांना दिसत आहेत.

लॉकडाऊन सुरू झाल्यानंतर कॉलेज, शाळा आणि किंडरगार्टन्सना सुट्टी दिली गेली असून अत्यावश्यक सेवा विभागात ज्यांचे पालक काम करतात, त्यांच्यासाठी इमर्जन्सी डे केअरची व्यवस्था केलेली आहे. ज्यात माझाही लेक जातो आहे. माझ्या मैत्रिणींनी दिलेल्या माहितीनुसार लॅपटॉपवर व्हिडीओ कॉलमार्फत वर्ग भरत आहेत. माझ्या लेकाच्या किंडरगार्टन टीचर्स आठवड्यातून किमान ३ इमेल्स पाठवून त्यात मुलांसोबत काय काय क्रिएटिव्ह खेळ खेळता येतील, रेसिपीज बनवता येतील, ते आणि मुलांनी त्यांना विसरून जाऊ नये म्हणून घरातून मजेशीर सेल्फीज काढून, त्यांचा एकत्रित कोलाज बनवून, खाली त्यांची नावं टाकून शेअर करत आहेत आणि पालकांना मुलांना ते दाखवा, असे इमेल्समधून सांगत आहेत. शिवाय स्वतःच्या आवाजात मुलांची गाणी रेकॉर्ड करून पाठवत आहेत, जी ते किंडरगार्टनमध्ये मॉर्निंग सर्कल दरम्यान एकत्र म्हणत असत. शिवाय मुलांकडून व्यायाम करून घेतांना जी गाणी लावत असत, तीही पाठवली आहेत.

अशी आहे साधारणपणे माझ्या नजरेला दिसलेली परिस्थिती. अजून जसे अनुभव येत जातील आणि शेअर करायचे सुचेल, तसे डायरीच्या मधून मधून टाकत राहीन.

~सखी जयचंदर/सकीना वागदरीकर
२५.०४.२०२०